Het is 9 maart 1945 wanneer de B-17 van piloot Edward (Ted) F. Logan onderweg van Oostenrijk naar de basis in Italië wordt beschoten en dermate beschadigd dat hij en zijn 9 bemanningsleden het vliegtuig moeten verlaten. Alle 10 weten ze met behulp van een parachute veilig op de grond te komen maar ze worden gezocht door de Duitsers. Piloot Logan springt als laatste en land in een boom niet ver van ons huis. Het vliegtuig crasht op het veld recht onder ons huis. De bemanning heeft geluk. Ze worden gevonden en geholpen door Sloveense partizanen die hen meenemen op een gevaarlijke, meerdaagse voettocht naar hun basis in Italië, waar ze uiteindelijk veilig aankomen.

In 2006 komt het boek uit dat Logan heeft geschreven over zijn belevenissen in de oorlog en de crash in Gradenc. Het heet »Jump, damn it, jump!« en is te bestellen op internet. Ruim 10 jaar later wordt dit boek vertaald in het Sloveens en ter ere van deze vertaling wordt er door de gemeente Žužemberk besloten dat er een monument moet komen voor de bemanning van de B-17, die de naam »Je reviens« droeg. Het wordt groots aangepakt en moet een hele happening worden.  Op 11 maart 2017 is het zover. Tientallen mensen hebben keihard gewerkt om alles te organiseren en de vrouwen in het dorp hebben gezorg voor vele kilo’s koekjes en gebakjes.

Er komen uiteindelijk zo’n 750 mensen op af en er zijn ook een aantal hooggeplaatste personen aanwezig. Natuurlijk de toenmalig burgemeester van Žužemberk, maar ook de Amerikaanse ambassadeur in Slovenië en de minister van defensie. Het was een prachtige dag. Vele oud-partizanen in hun uniform die accordeon speelden en oude partizanen liederen zongen maar ook »nieuwe« uniformen waren aanwezig. Er was een podium gebouwd voor de ceremonie en daarna was er feest in het dorp waar iedereen gratis kon eten en drinken.

Ook kwam er een oude bommenwerper overgevlogen en werden er een aantal parachutisten gedropt.

Een hele happening dus voor ons mini dorpje :). Het monument werd heel officieel onthuld en er zijn wegwijsborden in het dorp geplaatst zodat bezoekers het monument kunnen vinden. Lexi mocht samen met een klasgenootje de tekst opzeggen van het John Lennon nummer »Imagine«.

Piloot Logan leefde in 2017 nog en was toen 94 jaar oud. Door zijn zwakke gestel kon hij helaas niet naar Slovenië reizen om bij de ceremonie te zijn, wat hij wel heel graag had gewild. Daarom was er gezorgd voor een live-verbinding gedurende de hele ceremonie die hij thuis, in Amerika, op die manier kon volgen. Op internet lees ik dat hij vorige maand, op 12 februari, is overleden :(.

Tevens werd er besloten dat er vanaf die dag ieder jaar een kleine ceremonie zal worden gehouden om deze gebeurtenis te blijven herdenken en afgelopen zaterdag was het weer zover. Helaas, wegens Corona, werd het een hele kleine herdenking met maar  10 mensen, maar toch mooi dat men dit blijft doen.

De enige bewoonster van Gradenc die de crash heeft zien gebeuren is helaas vorig jaar overleden, maar ze was wel bij de ceremonie en heeft daar verteld hoe ze als 8-jarig meisje op het veld aan het werken was en het vliegtuig neer zag komen. Ook zijn er nog brokstukken van het vliegtuig bewaard gebleven die een aantal bewoners mee naar huis hadden genomen. Best wel speciaal, niet? Het monument zelf is ook erg mooi met alle namen van de bemanningsleden erop. Af en toe zien we er wat mensen van »buitenaf« bij staan kijken. Zeker het eerste jaar na de plaatsing kwamen er regelmatig mensen speciaal voor naar Gradenc. Het is een mooie herinnering en ode aan Logan en zijn crew.