Afgelopen donderdag, op 25 juni, vierde Slovenië zijn 29ste verjaardag. Op die dag, in 1991, riep het als eerste land van het voormalige Joegoslavië zijn onafhankelijkheid uit, meteen daarna gevolgd door Kroatië. Dit was het begin van de Joegoslavische burgeroorlog die in Slovenië maar 10 dagen zou duren maar voor de rest van de landen van voormalig Joegoslavië nog heel wat jaren voortduurde.

In feite rommelde het al heel lang in de Balkan. Er was veel etnische spanning tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Servië trok de leidersrol naar zich toe en velen waren het hier niet mee eens. Tito was degene die na de tweede wereldoorlog een tijd lang zorgde voor rust en relatieve vrede tussen de verschillende staten. Hij was ook internationaal gezien een zeer gewaardeerd leider. Voor mij was het heel vreemd om te ervaren dat men Tito hier zo hoog had zitten….. en nog. In de rest van Europa werd Tito toch voornamelijk beschouwd als een dictator, en dus een »slechterik«. En dat idee had ik dus ook. Eenmaal hier en samen met Bine, kwam ik er al gauw achter dat het voor de meeste Joegoslaven heel anders was. Zij waren blij met Tito en hebben nog altijd veel respect voor hem. Zoals ik al vaak heb gehoord: »Iedereen had werk, een huis, te eten en te drinken en kon eens per jaar op vakantie naar zee in Kroatië«. De (meeste) mensen waren tevreden. Na Tito’s dood in 1980 ging het echter weer snel bergafwaarts.

Vooral Slovenië is het er niet mee eens dat Joegoslavië geregeerd wordt door de Serven en dat hun hardverdiende geld doorgesluisd wordt naar andere delen van Joegoslavië. Slovenië is economisch gezien immers de meest rijke deelrepubliek. Hoe verder naar het zuiden, hoe meer armoede. Dit is een van de grootste redenen om zich onafhankelijk te verklaren. Maar liefst 94% van de Slovenen stemde daar ook voor. Omdat Slovenië relatief ver van Servië afligt hield het Joegoslavische staats leger het na 10 dagen oorlog voor gezien en concentreerde zich daarna op Kroatië, die evenals Slovenië, de onafhankelijkheid had verklaard. Het behouden van Kroatië is een prioriteit van Milošević, de Servische leider van Joegoslavië, aangezien er 650.000 Serviërs wonen. Een jaar later moet hij accepteren dat Kroatië alsnog als verloren moet worden beschouwd. 

De Bosnische regering schreef op 29 februari en 1 maart 1992 een referendum uit met de vraag of Bosnië en Herzegovina onafhankelijk moest worden. De Bosnische Serviërs boycotten deze verkiezingen; zij waren tegen onafhankelijkheid en vonden dat het referendum ongrondwettelijk was maar aangezien de meerderheid van de uitgebrachte stemmen in het referendum vóór onafhankelijkheid was, riepen de Bosnisch-Kroatische en moslim-parlementsleden op 5 april 1992 de onafhankelijkheid uit. Als reactie hierop riepen de Bosnische Serviërs op 7 april 1992 een eigen republiek uit, de Servische republiek (Republika Srpska), en claimden ze ook grote gebieden elders in het land waar de Serven vroeger een meerderheid zouden zijn geweest, maar als gevolg van een genocide tijdens de Tweede Wereldoorlog een minderheid waren geworden.

De oorlog duurde al met al nog tot 1999 en kostte naar schatting aan 140.000 mensen het leven. Het wordt beschouwd als het meest bloedige conflict sinds de tweede wereldoorlog. Iedere oorlog is er natuurlijk één teveel, maar ik vind deze oorlog extra tragisch omdat er zoveel verschillende etnische groepen samenleefden als buren en vrienden in de verschillende deelrepublieken. Van de één op de andere dag was die buurman of vriend je vijand. Iets waar ik maar moeilijk met mijn verstand bij kan. Het was sowieso een rare situatie want in het Joegoslavische leger zaten natuurlijk jongens uit alle republieken, 70% ervan kwam uit Servië en Montonegro, maar er zaten dus ook Slovenen in. Die werden ineens geacht om hun eigen land binnen te vallen. Dat kan natuurlijk niet en dus moesten ze vluchten.

Nog altijd zijn die etnische verschillen duidelijk voelbaar. Niet als toerist, dan heb je daar geen idee van. Maar sinds ik hier woon en de achtergrond een beetje ken, merk ik dat wel degelijk. Slovenen en Kroaten zijn nog steeds geen »vrienden« en zullen dat ook nooit worden. Wat eigenlijk raar is want de Kroaten zijn voor een groot gedeelte financieel afhankelijk van de Slovenen aangezien die sinds jaar en dag iedere zomer in grote getalen naar Kroatië op vakantie gaan. Ook tussen Serven en Bosniërs is het tot op de dag van vandaag nog altijd haat en nijd. Wat is het toch jammer dat mensen de geschiedenis niet achter zich kunnen laten (niet vergeten), ervan leren, en zich over hun vooroordelen heen kunnen zetten om op een normale manier met elkaar te kunnen samenleven.